Category: Պատմություն

Դասագիրք, էջ 57-59

• Ովքե՞ր են Վանի թագավորության վերջին հայտնի արքաները։

Սարդուրի III, Ռուսա II:

• Ներկայացրե՛ք Վանի թագավորության նշանակությունը Հայաստանի պատմության մեջ։

Վանի թագավորությունն առաջինն էր, որ կարողացավ միավորել հայկական լեռնաշխարհը մի մեծ համահայկական թագավորության մեջ:

Իրանի, Ֆրանսիայի, Բրազիլիայի, Հայաստանի, խորհրդանիշները:

Իրանի խորհրդանիշ, Իրանի Իսլամական Հանրապետության պետական խորհրդանիշ (պարսկերեն՝ نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران), Իրանի Իսլամական Հանրապետության պաշտոնական պետական խորհրդանիշ, Իրանի գլխավոր պետական խորհրդանիշերից մեկը, Իրանի Իսլամական Հանրապետության դրոշից և հիմնից հետո։ Հաստատվել է Իրանի Իսլամական Հանրապետության ղեկավարի կողմից 1980 թվականի մայիսի 9-ին։

Կրուասան (ֆր.՝ croissant՝ կիսալուսին), ոչ մեծ կաթնահունց արտադրանք կիսալուսնի տեսքով, խմորիչով շերտավոր խմորից՝ պատրաստված առնվազն 82 % յուղայնությամբ կարագով։ Շատ տարածված է Ֆրանսիայում , որտեղ այն մատուցում են նախաճաշին ՝ սուրճի կամ տաք շոկոլադի հետ։

Հեղինակ	Պիտեր Վենդլեր
Ստեղծման տարեթիվ	1683

Հիսուս Ամենափրկիչ արձան (պորտ.՝ Cristo Redentor), Հիսուս Քրիստոսի հայտնի արձաններից, որը գտնվում է Ռիո դե Ժանեյրո քաղաքում՝ Կորկովադու լեռան գագաթին։ Համարվում է Բրազիլիայի և Ռիո դե Ժանեյրոյի խորհրդանիշը։

Հուշարձանի ստեղծումը տևեց մոտ ինը տարի՝ 1922 թվականից մինչև 1931 թվականը։

Արարատ (ավանդական հայերեն՝ Սիս և Մասիս) հանգած հրաբուխ Արևմտյան Հայաստանում՝ Արաքս գետի աջ ափին, Հայաստանի սահմանից 32 կմ հեռավորության վրա, իսկ Իրանի սահմանից՝ 16 կմ։ Ունի երկու գագաթ՝ մեծ (Մասիս՝ 5165 մ) և փոքր (Սիս՝ 3925 մ)^[2]։1829 թվականին, առաջին անգամ Արարատի գագաթը բարձրացավ Դորպատի համալսարանի պրոֆեսոր Իոհանն Ֆրիդրիխ Պարրոտը, որին ուղեկցում էր՝ Խաչատուր Աբովյանը:

դասագիրք, էջ 37-39 ( https://www.google.am/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://online.fliphtml5.com/fumf/yutx/&ved=2ahUKEwjP1cK3veH7AhW-

• Ինչպիսի՞ն էր Հնդկաստանի վիճակը մինչ արիացիների հայտնվելը:

Ք.ա III հազարամյակում այնտեղ էր գտնվում Մոհենջոդարոյի, Խարապպայի զարգացած երկրագործական հասարականությունները: Կային խոշոր քաղաքներ որոնք ստեղծվել էին սեփական պատկերային գիրը:

• Ներկայացրե՛ք Չինաստանի ձևավորման պատմությունը։

Ամենասկզբում, երբ դեռ չկար կայսր Ցին Շի Հուանդին Չինաստանը չէր կարողանում միավորել ողջ Չինաստանը: Առաջինը Ցին Շի Հուանդիին հաջողվեց միավորել չինաստանը: Երկիրը բաժանեց տարբեր մարզերի, ով ծառայում էր իր համար միայն նրա պաշտոնն էր բարձրացնում և այլն:

• Ի՞նչ գիտեք Մետաքսի ճանապարհի մասին։

Այն կառուցվել է Ու Դի կայսրի շնորհիվ: Ք.ա 140-87 թթ: Պարսպի շնորհիվ Չինաստանը ունեցել է առևտրական կապեր Իրանի հետ:

տեսաֆիլմ ( https://youtu.be/fmBCsmVBu88 )

•Ներկայացրե՛ք Վանի տերության սահմանները Արգիշտի թագավորի օրոք։

Նրա հեռավոր արշավանքներից մեկի ժամանակ նա գրավեց Բաբելոնիան: Նա աքցանի մեջ էր վերցրել Ասորեստանը: Նա հիմնեց Էրեբունին (Ք.ա. 782 թ.): Հետագայում Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանը, դրանից վեց տարի անց Արարատյան դաշտում նա հիմնեց նոր քաղաք-ամրոց՝ Արգիշտիխինիլին:

•Մինչև ու՞ր էին ձգվում Արգիշտի Ա-ի քաղաքական ազդեցության ոլորտները։

Այն ձգվում էր մինչև Հյուսիսային Կովկաս և Զագրոսի կենտրոնական շրջաններ:

• Համեմատե՛ք Արգիշտի Ա-ի և Սարդուրի Բ-ի նվաճումները։

Սարդուրի Բ (մ.թ.ա. 8-րդ դար – մ. թ. ա. 735), Վանի թագավորության արքա մոտ մ.թ.ա. 764 թվականից։ Արգիշտի Ա թագավորի որդին էր, գահակիցը և հաջորդը։

Դասագիրք, էջ 50-53

տեսաֆիլմ

• Որտե՞ղ է Միջագետքը, ի՞նչ սահմաններ է ընդգրկում։

Միջագետքը սկսում էր Հայկական լեռնաշխարհի հարավից և ձգվում մինչև Պարսից ծով: Նրանք գրավեցին Խաթթուսասը, փոքր Ասիան և Միտաննին:

• Միջագետքում ինչպե՞ս ձևավորվեցին առաջին պետությունները։

• Ներկայացրեք Հին Եգիպոսի ձվավորման պատմությունը, նշանավոր արքաների գործունեությունը։

Ռամզես 2-րդ- Նա օգնել է Հին եգիպտոսին և Խեթական տերությանը կնքել է: <<Հավերժական խաղաղության պայմանագիր>>:

Թութմոս երրորդ- նա Եգիպտոսը կառավարել է 54 տարի, և ունեցել բազում հաղթանակներ իր արշավանքների շնորհիվ:

• Ե՞րբ Փոքր Ասիայում ձևավորվեցին պետություններ։

Ք.ա III հազարմյակի վերջին ստեղծեցին փոքր պետություններ: Դրանք աշխույժ առևտրական կապեր ունեին միջագետքի հետ:

• Պատմե՛ք Խեթական պետության մասին։

Ք.ա. XVII դարում խեթերի պետությունների միջև սկսված պայքարն ավարտվեց Լաբարնա արքայի հաղթանակով: Մայրաքաղաքը հռչակվեց Խաթթուսասը: Հաջորդ արքան նվաճեց ամբողջ փոքր Ասիա թերակղզին: Այսխես ստեղծվեց խեթական մեծ թագավորությունը:

Դաս 1

• Ե՞րբ է ստեղծվել Վանի թագավորությունը:

Վան թագավորությունը ստեղծվել է Ք.ա. II հազարամյակին:

Ո՞րն էր դրա ստեղծման գլխավոր պատճառը։

Ասորեստանի հարձակումները ավելի հաճախակի էին դարձել Ք.ա. I -րդ հազարամյակում: Հայաստանի լեռնաշխարհի կազմավորումների միավորման գործընթացը ավելի արագացավ թշնամու դեմ, դուրս գալու համար և արդյունքում Վանա լճի ավազանում ստեղծվեց Վանի թագավորությունը:

Ի՞նչ անուններով է հայտնի։

Նաիրի, Վան, ուրարտու, Բիայնիլի, Արարատ:

• Փորձեք ներկայացնել Սարդուրի I-ի պատմական կերպարը:

 Նա իրեն համարում էր (տիեզերքի արքա), արքաների արքա, նա շատ բարեփոխումներ է կատարել և նրա արարքները արժանանում են իր տիտղոսին: Սարդուրին հիշատակվում է որպես Հայաստանի Հարավային շրջանների տիրակալ և նա հիմնադրեց Տուշպա մայրաքաղաքը, որ նորից մեծ դեր էր խաղում ժողովրդի համար:

տեսաֆիլմ

համաշխարհային պատմության դասագիրք, էջ 25-28

Հարցեր

• Որտե՞ղ է գտնվում Միջագետքը։ Ինչու՞ է այն կոչվում այդպես։

Միջագետքը սկսում էր Հայկական լեռնաշխարհի հարավից և ձգվում մինչև Պարսից ծով: Որովհետևայն գտնվել է Եփրատ և Տիգրիս գետերի միջև ընկած տարածքը:

• Մի քանի նախադասությամբ ներկայացրե՛ք Սարգոն արքայի գործունեությունը։

Սարգոնը (Ք.ա. 2330-2295 թթ) նվաճեց Շումերի քաղաքները և հիմնադրեց Աքքադ պետությունը: Նա դարձավ ամբողջ Միջագետքի Արքա:

•Ե՞րբ և որտե՞ղ էր ստեղծվել Բաբելոնի թագավորությունը։ Ու՞մ օրոք այն հզորացավ։

Բաբելոնի թագավորությունը հզորացավ Համմուրապիի արքայի գահակալման տարիներին՝ մ.թ.ա. 1792-1750 թթ օրոք: Այն ստեղծվել է Միջագետքի կետնրոնում Ք. ա. II հազարամյակին:

• Ինչո՞վ են նշանավորվել Միջագետքի պետությունների մեջ Շումերը, Աքադը և Բաբելոնը։

Շումերը գրավել է Սարգոնը, Սարգոնը ստեղծել է Աքադը, Բաբելոնը ստեղծվել է Միջագետքի կենտրոնում:

Դասագիրք, էջ 34-37

• Պետական ի՞նչ կառուցվածք ուներ Արատտան, ո՞րն էր նրա հովանավոր աստվածը։

Արատտան Հայկական առաջին պետական կազմավորումն է: Այն գոյություն է ունեցել XXVIII-XXVII դարերում: Արատայի հովանավորն է Հայկը, Հայկ քրմապետը: Նա իմաստության և ջրերի աստվածն էր: Հայայի որդին:

• Մի քանի նախադասությամբ ներկայացրեք Հայասսա թագավորության մասին։

Հայասսա անվանում էին մեզ, մեր հին հարևանները Խեթերը: Հայասսան ուներ ամուր բանակ:

• Մի քանի նախադասությամբ պատմեք Նաիրի երկրի մասին։

Ք.Ա. XIII-X դարերում Ասորեստանի արքաները Հայաստանի հարավում և Վանա լճի ավազանում հիշատակում էին Նաիրի երկիրը:

https://online.fliphtml5.com/fumf/qovw/#p=31

• Ո՞րն է հնդեվրոպական նախահայրենիքը։
Հնդեվրոպական նախահայրենիքը զբաղեցրել է Հայկական լեռնաշխարը , Փոքր Ասիայի արևելքը , Միջագետքի հյուսիսը և Իրանի հյուսիս-արևմուտք:
Հայկական լերնաշխարհը կազմել է հնդեվրոպական հախահայրենիքի կենդրոնական շրջանը:
• Ի՞նչ գիտեք հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի մասին։ Ի՞նչ այլ լեզվաընտանիքներ կարող եք նշել։
Հայերը պատկանում են աշխարհի ամենաբազմադամ լեզվաընտանիքին: Այն կոչվում է հնդեվրոպական , քանի որ այդ լեզվաընտանիքի լեզուները գործածվում են Հնդկաստանի արևելքից մինչև Եվրոպաի արևմուտք ձգվող տարացքում:
• Ի՞նչ է ավանդազրույցը։
Ավանդազրույցների մեջ ամենահնը և արժեքավորը Հայկական զ ավանդազրույց է:
• Ներկայացրե՛ք հայերի ծագման մասին պատմող հայկական ավանդազրույցը։
Հայերի ծագման մասին ավանդազրույցներ են եղել դերևս հին ժամանակներում: Դրա համաձայն՝ Հայերը դյութազուն Հայկի ժռանգներն են: Այդ բոլոր զրույցներում հայերը ներկայանում են որպես մեծ և քաջ ժողովուրդ, որի հետ ազգակիցլինելը պատվաբեր է:

• Ովքե՞ր էին փարավոնները։

Հին եգիպտոսում թագավորներին անվանում էին «Փարավոն»:

• Մի քանի նախադասությամբ ներկայացրու Ռամզես ll-ի գահակալման տարիները։

Նա օգնել է Հին եգիպտոսին և Խեթական տերությանը կնքել <<Հավերժական խաղաղության պայմանագիր>>:

• Ի՞նչ գիտեք եգիպտական մշակույթի մասին։

Նրանք իրենց թագավորներին անվանել են փարավոններ, նրանց փրկել է Նեղոսը գետը, նրանք իրենց թագավորներին նաև անվանել են աստծու որդի նրանց փարավոնների համար եղել է շքեղ դամբարաններ:

• Ինչու՞ է հույն պատմիչ Հերոդոտոսը Եգիպտոսն անվանել Նեղոսի պարգև։

Որովհետև նրանք ապրում էին անապատում, և ջուր չկար գնում էին, Նեղոսից ջրեր էին բերում իրենց տուն, որպիսզի ջուր խմեն և լվացվեն:

Դասագիրք, էջ 21-24