Month: October 2023

1. Պարզի՛ր, թե քերականական ո՛ր հատկանիշի  հիման վրա է կազմվել
 յուրաքանչյուր խումբը (խմբի բոլոր բաոերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ 
ունեն):

Ա. Ուրարտու, Արա Գեղեցիկ, Արագած, Արգիշտի, Նեղոս, Վահան Տերյան, «Անուշ», Ռուսաստանի Դաշնություն:
Ա խմբի բոլոր բառերն հատուկ գոյականներ են:

Բ. Մանկություն, միամտություն, ուրախություն, սուգ, վիշտ, ահ, հնարավորություն:
Բ խմբի բոլոր բառերը հասարակ գոյականներ են:

Գ. Հայր, մայր, մարդ, կին, ընկեր, եղբայր, հոգեբան, ուսանողուհի, դերասանուհի, անձնավորություն:
Գ խմբի բոլոր բառերը անձ ցույց տվող և հասարակ գոյականներ են:

2․Դո՛ւրս գրիր գոյականները:

Աշուն

Աշնան օրերն են հասել,

Իջել է ամպը սարին,

Եւ հրաժեշտ է ասել,

Կռունկը մեր աշխարհին:

Բարդին էլ չի սոսափում

Արագիլի թեւի տակ,

Դեղին թերթեր է թափում

Առվակի մեջ կապուտակ:

Կարմիր խարույկ է կարծես

Ծեր տանձենին անտառի,

Թվում է, թե մոտ վազես,

Ձեռք ու ոտքդ կվառի…

Քամին շատ էր թափառել,

Պարապ-սարապ թեւը կախ,

Բայց արդեն գործ է ճարել,

Տեսեք ինչքան է ուրախ:

Համո Սահյան

3․ Հետևյալ թվականները տառերով գրի՛ր․

654 – վեց հարյուր հիսունչորս

659 – վեց Հարյուր հիսունինը

5478 – հինգ հազար չորս հարյուր յոթանասունութ

3546 – երեք հազար հինգ հարյուր քառասունվեց

12893 – տասներկու հազար ութ հարյուր իննսուներեք

75648 – յոթանասունհինգ հազար վեց հարյուր քառասունութ

489523 – չորս հարյուր ութսունինը հազար հինգ հարյուր քսաներեք

146782 – հարյուր քառասունվեց հազար յոթ հարյուր ութսուներկու

Ազգը չզոհել կրոնին, և կրոնը ազգությանը․ Այսպիսի հավատանքի հիման վրա է ստեղծվել Մխիթարյան միաբանությունը։ Այն Հայ կաթոլիկ եկեղեցու վանականների միաբանություն է, այլ խոսքով կրոնական և մշակութային կազմակերպություն, որը Եվրոպայում հայկական հին մշակույթի ու հնագույն ժառանգության այցեքարտն է։

Միաբանությունը հիմնել է Մխիթար Սեբաստացին։ Նրա կյանքի երազանքն է եղել ստեղծել միաբանություն, որը նվիրված կլինի հայ ժողովրդի կրթական և հոգևոր մակարդակի բարձրացմանը։ 20 տարեկանում Սեբաստացին քահանա է կարգվել։ Տարիների ընթացքում նա ծառայել է մի քանի վանքերում, եղել է նաև Էջմիածնում։ Բայց երկար որոնումների արդյունքում նա հասել է Կոստանդնուպոլիս, հենց այստեղ մի խումբ հայ երիտասարդների հետ 1701 թվականին հիմնում է Մխիթարյան միաբանությունը։ Սկզբում լատիներենից հայերեն հոգևոր գրականություն են թարգմանել, բայց Պոլսում պայմանները բարենպաստ չէին։ Մխիթարյանները հայտնվել էին լուսավորչական և կաթոլիկ հայերի պայքարի կենտրոնում։ Շուտով ստիպված տեղափոխվում են Իտալիա։ 1717 թվականին էլ Վենետիկի ծերակույտը քաղաքից դուրս գտնվող Սուրբ Ղազար կղզին շնորհում է միաբանությանը։ Սկզբում Սուրբ Ղազարը անշուք մի կղզի էր, որտեղ շուրջ 2 դար ապաստանել էին բորոտները, իսկ ավելի ուշ բացարձակապես լքվել էր։ Մինչև 1740-ականներ Սեբաստացին բարեկարգում է կղզին։

Այսօր երբ մտնում են միաբանությունն ու իմանում են ամբողջ պատմությունը, ուղղակի ապշում են, թե ինչպես կարող է մի մարդ նման ահռելի գործ կատարել։ Դե իսկ կղզու հենց մուտքի մոտ գրված է «Բարի եկար, հայրենակից»։ Միաբանություն են այցելել նշանավոր անձիք, պատմական դեմքեր, և բոլորը հիացած հեռացել են կղզուց։ Անգամ Նապոլեոն Բոնապարտը իր արշավանքների ժամանակ հրաման արձակեց, որ պետք է փակվեն բոլոր իտալական վանքերը, և Մխիթարյանականները կարողացան բացատրել Բոնապարտին, որ այն շատ հետաքրքիր և արժեքներ ստեղծող միաբանություն է։ Հատուկ հրովարտակով միաբանությունը ոչ միայն պահպանվեց, այլ նաև ակադեմիայի կարգավիճակ ստացավ։ Ավելի քան երեք հարյուր տարվա պատմություն ունեցող միաբանությունը միանգամից մի քանի եվրոպական ակադեմիանների գործ է արել։ Միաբանությունում զբաղվում են հայրենագիտական, բանասիրական, բառարանագիտական, թարգմանչական գործերով, կամ ինչպես հենց Սեբաստացին էր ասում հայկաբանությամբ։ Եվ այդ ամենն արվում է հանուն մեծագույն նպատակի՝ հանուն հայ ազգի լուսավորման։

Վենետիկի և Վիեննայի Մխիթարյանների վանքերում կա մոտ 5000 ձեռագրեր, հազարավոր հայերեն գրքեր՝ սկսած հին տպագրություններից մինչև նորերը։ Վենետիկի թանգարանն ուղղակի գանձարան է, այնտեղ այնպիսի ձեռագրեր ու օտարալեզու գրքեր կան, որոնցից շատերը աշխարհում գրեթե այլևս ոչ մի տեղ չկան։ Մխիթարյանների մասին հետաքրքիր բնորոշում է տվել սուլթան Համիդ II-ը, նա ասել է, որ ավելի շատ վախենում է Մխիթարյանների տպագրական սարքերից, քան հայ ֆիդայիների զենքերից։

Օդանավակայան,

1.օդ

2. դան.

3.նավ

4.կայան

5. Յան

6. Այան

7. դանակ

8. վկա

9. օդանավ

10. կավ

11.վանկ

12.վայ

13. դա

14. ական

15. օդանավակայան

16. նա

17. Կանադա

18. նանա (թեյի անուն)

19.վան

20. այդ

21. Աննա

22. Նանա (անուն)

23.ավանակ

24.Յանա

25.Ավակ

26. նավակ

27.Ավան

28. անվան

29. Նաօ

30. անօդ

Чтение и перевод текста ,,Осень,,  на армянский язык

Осень − дама капризная и прихотливая. Совершенно невозможно предсказать ее настроение. То она балует приятным солнечным теплом, а то сердится проливными холодными дождями. Но во всей своей многогранности она прекрасна и неповторима. Ни одно время года не имеет такой контрастности, как осень. Яркая, красочная, живая, богатая − она не раз становилась объектом воспевания поэтов, прозаиков и художников. И не удивительно. Ведь осенняя палитра способна окрасить в самые невообразимые оттенки любое сочинение на тему «Осень». В памяти сразу всплывают образы Пушкинской, Шишкинской и Репинской осени. Поистине «Осенняя пора, очей очарованье»!

А чего стоит осенний лес с его приятным шуршаньем опавшей золотой листвы, органическими звуками фауны, летающими нитями серебра паутины и прочим. В этот период лес по-настоящему оживает. Каждый его житель, растение и насекомое усердно начинает готовиться к приходу холодов и зимнему сну, создавая своей живостью уникальное романтическое настроение с чуть заметной грустью раздумий. В такие моменты кажется, что время приобретает какой-то особенный, неспешный, ход, давая возможность еще немного задержаться в прекрасном мгновении.

Природа лучший автор и поэтому осень − это шедевр, сотканный из звуков, красок, запахов и ощущений уходящей красоты. Звучание осени всегда особенное, разное и ни с чем не сравнимое. Это самая прекрасная и щедрая пора, дающая нам богатый урожай и незабываемые воспоминания о теплых днях бабьего лета, приятных прогулках по «золотым» аллеям парка, первых густых и свежих дождях и т. д. Осень никого не оставляет равнодушной, затрагивая в душе самые тонкие её струнки.

Она − лучшая муза, вдохновляющая на созидание. Хотите написать сочинение на тему «Осень»? Просто выйдете на прогулку, пройдитесь по пестрому лиственному ковру, прошуршите опавшей листвой, закройте глаза и вслушайтесь в звуки осени, вдохните всей грудью ее ароматы, чистый и прозрачный воздух. И она щедро наполнит вашу душу и мысли глубиной, мудростью и умиротворением. Осень величественна, как сама королева!

Задания для выполнения: 

1. Переводим текст на армянский язык.
2. Составляем три-четыре вопроса к текусту. 

1.Чем Осень наполняет вашу душу? 2. Вы любите Осень. 3. С чем занимаются животные осенью?

1. Суметь прокомментировать высказывания : «бабье лето» , «золотая осень», «поздняя осень»

бабье лето- Длительный период тёплой и сухой погоды в конце сентября или в первой половине октября в Европе и Северной Америке.

золотая осень-Это фраза которую используют в переносном смыслом, что показать яркость осени.

поздняя осень- конец ноября, когда уже холодно.

Հայոց լեզուն անցել է զարգացման երեք փուլ՝ գրաբար, միջին հայերեն, աշխարհաբար։ 

 Գրաբարը հայ ժողովրդի ընդհանուր լեզուն էր, իր երկու տարբերակով (գրական ու խոսակցական) և բարբառային որոշ տարբերակային ձևերով։ Այս դարաշրջանի գրաբարը բաժանում են դասական կամ մեսրոպյան, հնում՝ «ոսկեդարյան» (գրերի գյուտից մինչև 5-րդ դարի կեսը), ետդասական կամ ետմեսրոպյան, հնում՝ «ետոսկեդարյան» (5-րդ դարի երկրորդ կեսից մինչև 8-րդ դարի կեսերը) և ետին կամ նախամիջին (8-10 դդ.) շրջանների։ Առաջին երկու շրջաններին բնորոշ է գրաբարի և խոսակցական լեզվի, որպես մեկ լեզվի գրական ու խոսակցական տարբերակների, միասնությունը։ Երկրորդ շրջանին բնորոշ է նաև գրական լեզվի մեջ գիտական լեզվի տարբերակի ձևավորումը և առանձնացումը, որ բնութագրվում է հունաբանությամբ։

Գրաբարը համարվում է աղոթքի լեզու, այն անաղարտ է:

Եկեղեցական ծեսերը հասկանալու, արդի հայոց լեզվի նրբություններն ընկալելու համար շատ կարեւոր է ծանոթ լինել գրաբարին:

Տեղադրում եմ գրաբարով առաջադրանքներ, փորձեք աշխատել բացատրված բառերի օգնությամբ։

ա)ովեսցէ զքեզ ընկերն եւ մի՛ քո բերան, օտարն, եւ մ՛ի քո շրթունք։ (Առակք ԻԷ, 2)

գովեսցէ — գովի, թող գովի, կգովի, պիտի գովի, գովելու է

զքեզ — քեզ

եւ մի՛ — և ոչ, ոչ թե

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

Նախադասությունն աշխարհաբա՛ր դարձրու։

բ) Որ հատուցանէ չար փոխանակ բարւոյ, չար ի տանէ նորա մի պակասեսցէ-Ով տալիս է չար բարու փոխարեն, չարը նրա տնից չի պակասի։

(Աոակք ԺԷ, 13)

որ — ով, ով որ

հատուցանէ — հատուցում է, տալիս է

փոխանակ բարւոյ — բարու փոխարեն

ի տանէ նորա — նրա տանից

մի պակասեսցէ — չպակասի, չի պակասի, չպիտի պակասի. չի պակասելու

ՀԱՐՑ ԵՎ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

Նախադասությունն աշխարհաբա՛ր դարձրու։

Գրաբա՛ր դարձրու այս նախադասությունը.

Բարու փոխարեն չարով մի՛ հատուցիր (մի՛ հատուցաներ), չարը տանիցդ (ի տանէ քումմէ) չի պակասի։

Որ հատուցե չարով փոխանակ բարւոյ չար ի տանե նորա մի պակասեցե:

Երկու նախադասությունների արտահայտած մտքերը տարբերվո՞ւմ են (փաստարկված պատասխանի՛ր)։

Առաջին նախադասությունը վերաբերում է այն դեպքին, երբ պետք է հատուցել չարին, իսկ երկրորդը, երբ պետք է հատուցել բարուն:

Պատմի՛ր մի պատմություն (կարդացած, լսած, կամ հորինած), որի հետևությունն այս խրատը լինի։

Լինում է չի լինում մի կախարդ է լինում: Մի անգամ երբ, ես շատ փոքր էի մասնակցում էի մի շախմատի մրցաշարի: Երկրորդ տուրին պարտվեցի: Շախմատային սենյակից ես դուրս եկա լացելով, և ինչ-որ տատիկ ինձ վրա ծիծաղում էր: Մյուս օրը պետք է խաղայի այդ տատիկի երեխայի հետ նրա անունն էր Ռոբերտ: Ես հաղթեցի նրան և այդ օրը սենյակից դուրս եկավ այդ տատիկի թոռնիկը լաց լինելով:

գ) Որ տայ պատասխանի բան մինչչեւ լուեալ իցէ ինչ` անզգամութիւն է նմա եւ նախատինք։ (Առակք ԺԸ, 13) Ով մինչև ինչ-որ բան լսելը պատասխան է տալիս ՝ անմտությունն նրան ամոթանք:

տայ — տալիս է

պատասխանի — պատասխան

լուեալ — լսած

իցէ — լինի, կլինի, պիտի լինի

ինչ — ինչ-որ բան, մի բան

անզգամութիւն — անմտություն, անխոհեմություն

նմա — նրան

Երկու բազմանդամներ բազմապատկելու համար առաջին բազմանդամի յուրաքանչյուր անդամ բազմապատկում ենք երկրորդ բազմանդամի բոլոր անդամներով, այնուհետև կատարել նման անդամների միացում:

Օրինակ՝ 

(a+b)(a-b)=aa+a(-b)+ba+b(-b)=a²-ab+ab-b²=a²-b²

Եթե պետք է գտնել մի քանի բազմանդամների արտադրյալը, ապա սկզբում   գտնում են դրանցից որևէ երկուսի արտադրյալը, այնուհետև ստացված բազմանդամը բազմապատկում են մնացածներից որևէ մեկով և այլն:

Օրինակ՝

(a-b)(2a+b)(3a-2b)=(a2a-b2a+ab-bb)(3a-2b)=(2a²-ab-b²)(3a-2b)=2a²3a-ab3a-b²3a-

-b²3a+2a²(-2b)+ab2b+b²2b=6a³-3a²b-3ab²-4a²b+2ab²+2b³=6a³-7a²b-ab²+2b³

Առաջադրանքներ

1) Կատարել բազմապատկում.

1)  (x+2)(x-3)=x²-3x+2x-6=x²-x-6

2) (5x+1)(2x+4)=10x²+20x+2x+4=10x²+22x+4

3) (3b+2)(4-b) =12b-3b²+8-2b=10b-3b²+8

4) (2y-5)(4y-3) =8y²-6y-20y+15=8y²-26y+15

5) (3a+4)(2a-3) =6a²-9a+8a-12=6a²-a-12

6) (7z-3)(5z-2)=35z²-14z-15z+6=35z²-29z+6

7) (2-4x²)(1-3x) =2-6x-4x²+12x³

9)(4b-5c)(3b³+4c) =12b⁴+16bc-15cb³-20c²

10) (2x-5y)(3x-2y) =6x²-4xy-15yx+10y²=6x²-19xy+10y²

2) Բազմանդամը վերլուծեք արտադրիչների.

ա) 2x+2y=2(x+y)

բ) 6a-3=3(2a)

գ) ax-ab=a(x-b)

դ) 2a+6ab=2a(1+3b)

ե) a²+a=a(a+1)

զ) 3x³-xy²=x(3x²-y²)

է) ax+bx+cx=x(a+b+c)

ը)5a³+10a²+15a=5a(a²+2a+3)

Միանդամը բազմանդամի հետ բազմապատկելիս, պետք է միանդամը հերթականությամբ բազմապատկել բազմանդամի բոլոր անդամներով:
Օրինակ՝
a(2-b+3a)=a2-ab+a3a=2a-ab+3a²

Իսկ հակառակ գործողությունը, երբ բազմանդամը ներկայացվում է միանդամի և մեկ այլ բազմանդամի արտադրյալի տեսքով, կոչվում է ընդհանուր արտադրիչը փակագծերից դուրս բերում:
Օրինակ՝

x²y+x²y²=x²y(1+y)

Տրված բազմանդամը -1-ով բազմապատկելուց ստացված բազմանդամն անվանում են տրված բազմանդամի հակադիր բազմանդամ:
Օրինակ՝ a-b²+15 և -1(a-b²+15)=-a+b²-15 հակադիր բազմանդամներ են:

Առաջադրանքներ

1) Գտեք միանդամի և բազմանդամի արտադրյալը.

ա) x(x-y+10) =x² -xy+10x

բ) (x-y)(-3) = -3x+3y

գ) (a+b-c)a =a²+ab-ac

դ) (a-b+c)2b =2ab-2b²+2bc

2) Ընդհանուր արտադրիչը դուրս բերեք փակագծերից.

ա) 3a+ 3b=3(a+b)

բ) 2x-2y= 2(x-y)

գ) 5a+10 =5(a+2)

դ) 14-7y =7(2-y)

ե) 12x+6y =6(2x+y)

զ) 4-4a = 4(1-a)

է) ab-bc: =b(a-c)

3) Գտեք միանդամի և բազմանդամի արտադրյալը.

ա)(x²-xy+y²)(-12x²y³)

=-12x⁴y³+12x³y⁴-12y⁵x²

բ) 2a²b⁵(a⁴-5ab²-3b²):

=2a⁶b⁵-10a³b⁷-6a²b⁷