Month: November 2022

•Ներկայացրե՛ք Վանի տերության սահմանները Արգիշտի թագավորի օրոք։

Նրա հեռավոր արշավանքներից մեկի ժամանակ նա գրավեց Բաբելոնիան: Նա աքցանի մեջ էր վերցրել Ասորեստանը: Նա հիմնեց Էրեբունին (Ք.ա. 782 թ.): Հետագայում Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանը, դրանից վեց տարի անց Արարատյան դաշտում նա հիմնեց նոր քաղաք-ամրոց՝ Արգիշտիխինիլին:

•Մինչև ու՞ր էին ձգվում Արգիշտի Ա-ի քաղաքական ազդեցության ոլորտները։

Այն ձգվում էր մինչև Հյուսիսային Կովկաս և Զագրոսի կենտրոնական շրջաններ:

• Համեմատե՛ք Արգիշտի Ա-ի և Սարդուրի Բ-ի նվաճումները։

Սարդուրի Բ (մ.թ.ա. 8-րդ դար – մ. թ. ա. 735), Վանի թագավորության արքա մոտ մ.թ.ա. 764 թվականից։ Արգիշտի Ա թագավորի որդին էր, գահակիցը և հաջորդը։

Դասագիրք, էջ 50-53

տեսաֆիլմ

«Այո,  ես  այնքան  խիտ  օրակարգ  ունեմ,  որտեղի՞ց  կարդալու  ժամանակ  գտնեմ:  Ումի՞ց  խլեմ՝  ընկերների՞ց,  հեռուստացույցի՞ց,  ճամփորդությունների՞ց,  ընտանեկան  հավաքների՞ց,  դասերի՞ց»:
Որտեղի՞ց  կարդալու  ժամանակ  գտնել:
Լուրջ  պրոբլեմ  է,  որը,  սակայն,  պրոբլեմ  չէ  բնավ:
Որքան  հաճախ  է  առաջանում  «երբ  կարդալ»  հարցադրումը,  նշանակում  է՝  այդքան  չկա  նաև  կարդալու  ցանկություն:  Եթե  մտածենք,  կտեսնենք,  որ  կարդալու  ժամանակ  ոչ  ոք  երբեք  չունի.  չունեն  փոքրերը,  պատանիները,  մեծերը:  Կյանքը  կարդալու  համար  անվերջանալի  խոչընդոտ  է:
—  Կարդալ…Ուրախությամբ  կկարդայի,  բայց  աշխատանքս,  երեխաները,  կենցաղային  հոգսերը.  Ժամանակ  չկա:
—  Ինչպես  եմ  ձեզ  նախանձում,  որ  կարդալու  ժամանակ  ունեք:
Իսկ  ինչո՞ւ  այն  մյուսը,  որն  աշխատում  է,  վազում  խանութներով,  երեխաներ  մեծացնում,  մեքենա  վարում,  երեք  տղամարդու  հետ  սիրախաղ  անում,  ատամնաբույժի  մոտ  գնում,  մեկ  շաբաթից  պատրաստվում  տեղափոխվել.  ինչո՞ւ  նա  ունի  կարդալու  ժամանակ,  իսկ  միայնակ  բարոյախոսը  չունի:
Կարդալու  ժամանակը  միշտ  գողացված  ժամանակն  է:  Ումի՞ց  գողացված:  Ասեմ,  գողացված՝  ապրելու  պարտավորությունից:
Կարդալու,  ինչպես  և  սիրելու  ժամանակը,  լայնացնում  է,  մեծացնում  է  րոպեներից  և  վայրկյաններից  կազմված  ժամանակը:
Եթե  սերը  ստիպված  լինեինք  դիտարկել  ժամանակի  բաշխման  տեսանկյունից,  ո՞վ  կհամարձակվեր  սիրել:  Ո՞վ  ունի  սիրահարված  լինելու  ժամանակ:  Միևնույն  ժամանակ  ինչ-որ  մեկը  երբևէ  հանդիպե՞լ  է  սիրահարվածի,  ով  սիրելու  ժամանակ  չի  գտնում:
Երբեք  կարդալու  ժամանակ  չեմ  ունեցել,  բայց  ոչ  մի  բան,  երբեք  չի  կարողացել  խանգարել  ինձ  դուր  եկած  վեպը  կարդալուն:
ԸՆթերցանությունը  չի  կապվում  հասարակական  կյանքի  ձևաչափի  հետ,  այն,  ինչպես  և  սերը,  կենսակերպ  է:  Հարցն  այն  չէ,  թե  ես  ունեմ  կարդալու  ժամանակ  (  ժամանակ,  որն  ի  դեպ  ոչ  ոք  ինձ  չի  տա),  այլ  այն՝  կնվիրեմ  ես  ինձ  ընթերցող  լինելու  երջանկությունը,  թե  ոչ:

Հեղինակ՝ Դանիել Պենակ

Առաջադրանքներ

• Դուրս գրի՛ր անհասկանալի բառերը, բացատրի՛ր: 
  Բարոյախոսը-բարոյականության սկզբունքները քարոզող  
  կենսակերպ-նույնն Է՝ կենսաձև:  

• Դուրս բեր կարևոր մտքերը,  մեկնաբանիր: 
  Կարդալու  ժամանակը  միշտ  գողացված  ժամանակն  է:  Ումի՞ց  գողացված:  Ասեմ,  գողացված՝  ապրելու  պարտավորությունից:
  Կարդալու,  ինչպես  և  սիրելու  ժամանակը,  լայնացնում  է,  մեծացնում  է  րոպեներից  և  վայրկյաններից  կազմված  ժամանակը:Ի՞նչ եզրակացության եկար ստեղծագործությունը կարդալիս: 
  Ապրելու համար տրված ժամանակից, եթե կարողանաս մի քիչ գողանալ ու տալ կարդալու ժամանակին, կկարողանաս այդ րոպեները ավելի սիրով լի անցկացնել:

• Բացատրի՛ր վենագիրը: 
  Կարծում եմ վերնագիրը այսպես է, որովհետև ինչքան էլ մարդուն հրամայես, որ կարդա նա չի կարդալու կամ կարդալու է առանց բան հասկանալով և զզվելով։

Խորհուրդ տուր պատմվածքի գլխավոր հերոսին:

Ես նրան խորհուրդ կտայի, որ եթե նրա երազանքն էր գիրք կարդալը՝ նա կարող է իր գործից արձակուրդ վերցնել մի քանի օրով և գիրք կարդալ:

Մեխանիկական շարժում,արագություն

1. Ի՞նչ է մեխանիկական շարժումը:

Մեխանիկական շարժումը ժամանակի ընթացքում մարմնի դիրքի փոփոխությունն է ուրիշ մարմինների նկատմամբ:

1. Ի՞նչի նկատմամբ է շարժվում գետում լողացող ձուկը:

Ափի:

1. Ի՞նչով է իրարից տարբերվում շարժումները:

 Շարժումները կարող ենք հասկանալ միայն ուրիշ մարմնի նկատմամբ։

1. Ի՞նչ է ցույց տալիս արագությունը:Ի՞նչ միավորներով է այն չափվում:

Այն չափվում է կմ ժամ արագությամբ:

Ամբողջ թվերի հանումը

Առաջադրանքներ 2.

48.Տրված բառերից տեղ ցույց տվող ածանցների օգնությամբ նոր բառե´ր կազմիր: Գրի´ր գործածված ածանցները:

Հիվանդանոց, ծաղկանոց, մկանոց, Հայաստան, նստարան, այբենարան, դասարան, դպրոց, դարբնոց, հյուրանոց, զորքանոց, Ռուսաստան, գործարան, բրուտանոց,  կույս Հունաստան, Ուզբեկստան, Հնդկաստան, թուփ, ծիրան, ավազան։

Կազմածդ  ո՞ր բառերն են մեծատառով սկսվում:

Երկրների անունները:

51.   Տրված գոյականներից ի՞նչ անել կամ ի՞նչ լինել  հարցին պատասխանող բառեր (բայեր) կազմիր և բայ կազմող մասնիկներն ընդգծիր:

ա) Ամպ-ամպամել. ծաղիկ-ծաղկել. վար-վարել. կար-կարել. unւգ-սգալ. երգ-երգել. ժողով-ժողովել. օճառ-օճառվել:

բ) Գող-գողանալ. վախ-վախենալ, քար-քարանալ, մահ-մահանալ, մանուկ-մանկանալ, (իջ-իջնել), մայր-մայրանալ:

59. Տրված արմատներով ի՞նչ անել կամ ի՞նչ լինել հարցին պատասխանող բայեր կազմի´ր և դրանց մեջ բայ կազմող մասնիկներն ընդգծի´ր:

Նստ-նստել, սահ-սահել, վազ-վազել, կարդ-կարդալ, խաղ-խաղալ, տես-տեսնել,  հագ-հագնել, փախ-փախնել, սառ-սառել, թռ-թռնել, կպ-կպնել:

61. Նախադասությունները  լրացրո´ւ (ուղղակի խոսքեր գրի´ր):

(փոքրիկը խնդրեց.

-………… -Կարո՞ղ եմ այս գիշեր գնալ մայրիկիս մոտ:
— ………….. -Բայց անտառը մութ է, առանց լուսամփո՞փ, ո՞նց ես գնալու,-անհանգիստ ասաց իշխանը:

-………………… -Մայրիկիս վերջին անգամ վեց շաբաթ առաջ եմ տեսել, – բողոքեց տղան:

-……………….. Իր երեխայի համար ,-անհանգստացավ պապիկր:

– Ես մարդ-մեքենան եմ, ես մարդ-մեքենան եմ,- շարունակ ասում էր մարդ-մեքենան ,-:

64. Տրված  բառերի իմաստները արտահայտի´ր բառակապակցություններով:

Օրինակ՝ դարավերջ — դարի վերջը,

աշխատասենյակ — աշխատելու համար նախատեսված սենյակ:

Գառնարած-գառներին արածեցնող մարդ, բարեսիրտ-բարի սիրտ ունեցող, չարամիտ-չար մտքեր ունեցող,  լեռնագագաթ-լեռան գագաթ, արա­գահոս-արագ հոսացող, հարթավայր-հարթ տարածք, աստղագիտություն-աստղերի մասին գիտություն:

Ամբողջ թվերի հանումը

Առաջադրանքներ.

Тема для обсуждения :«Доброта , вежливость, дружба» 

Тема урока: Времена глаголов

Классная работа:

1.Запиши глаголы в неопределённой форме.

Ставят-ставить, везёт-везти, бегают-бегать, цветёт-цвести, плачет-плакать, несёт-нести, пахнет-пахнуть, завтракает-завтракать, бредёт-брести, делаете-делать, знакомят-знакомить, разгребёт-разгребать, вешаем-вешать, плетём-плести, трясёт-трести, мокнут-мокнуть, квакают-квакать.

2.Напишите глаголы в настоящем, будущем и прошедшем времени.

Гладит-гладил-погладит, любил-любит-полюбит, постучал-стучит-постучит, увидел-видит-увидит, заплачет-плачет-заплакал, писал-пишет-напишет, поведёт-ведёт-вёл, чертил-чертит-почертит, буду следить-следит-следил , бегать-бежит-бегал-побежит, трогать-трогает-трогал-потрогает.

3.Определите вид и время глаголов.

Речушка замёрзла-(совершенный вид-прош. во.). На быстрине над полыньёй поднимается(несовершенный вид-наст. вр.) пар. Речка дышит(несов. вид-наст. вр). От её холодного дыхания вырастут(сов. вид-буд. вр.) на закраинах льда белые венчики цветов.

4. Укажите время и число глаголов.

Пробежала и пискнула(прош. вр.-единственное число) мышь. Стукнулся о берёзу и упал(прош. вр.-ед.ч.) жук. На макушке ели кукует(наст. вр.-ед.ч.) кукушка. На вершине дуба заворковал(прош. вр.-ед.ч.) дикий голубь. На закате солнца заухает(буд. вр.-ед.ч.) в лесу филин.

5.Измените глаголы по лицам и числам.

Решать-решаю-решаешь-решает-решаем-решаете-решают, ходить-хожу-ходишь-ходит-ходим-ходите-ходят

Ամբողջ թվերի գումարումը

Առաջադրանքներ 2.

Մի առևտրականի մոտ անազատության մեջ մաշվում էր մի թռչնակ: Մի անգամ առևտրականը պատրաստվում էր մեկնել Հնդկաստան՝ նրա հայրենիք: Թռչնակը խնդրեց, որ իր մասին պատմի ազատ թռչուններին:

Առևտրականն ազնվորեն պատմեց իր գերու մասին ինչ-որ վայրի թռչունի: Նա սատկած ընկավ գետնին: Առևտրականը մտածեց, որ դա իր սիրելի թռչնակի ընկերուհին էր, ու շատ վշտացավ:

Առևտրականը վերադարձավ տուն, ու թռչնակը հարցրեց, թե ինչ նորություն է բերել:

— Ավաղ, ես պատմեցի քո մասին ընկերուհիներիցդ մեկին, ու նա հենց այդ պահին վշտից մահացավ:

Հազիվ էր նա այսքանը ասել, թռչնակը անշնչացած ընկավ վանդակի հատակին:

— Ընկերուհու մահվան մասին լուրը սպանեց նրան,- մտածեց վշտացած առևտրականը:

Նա թռչնակին դուրս հանեց վանդակից ու դրեց պատուհանագոգին: Թռչնակը հենց նույն պահին պատուհանից դուրս թռավ: Նա պատուհանի առաջ թառեց ծառի ճյուղին ու ասաց վաճառականին.

— Անխելք, դա խորհուրդ էր իմ ընկերների կողմից, թե ինչպես վարվեմ, որպեսզի ազատվեմ գերությունից։ Եվ դա ինձ փոխանցվեց քո միջոցով։

Ու թռչնակը թռավ, վերջապես, ազատ:

1.Կարդա’, գրի’ր առակի ասելիքը։ Առակի ասելիքը այն է, որ առևտրականը միամիտ էր, և թռչունն էլ խաբեց նրան: Երբ առևտրականը Հնդկաստանում տեսավ այն թռչունին և պատմեց, իր թռչունի մասին, այն թռչունը ձեվացրեց, թե խեղճ թռչնակ է քո թռչնակը: Եվ վերջում պարզվեց, որ թռչնակն ուզում էր ազատություն:

2.Վերնագրի’ր առակը։

Խելոք թռչնակը ու հիմար վաճառականը:

3.Գործնական աշխատանք. կատարի’ր 24-28-րդ առաջադրանքները։

24․Տրված խմբերի գոյականները հոգնակի դարձրո՛ւ և բացատրի՛ր օրինաչափությունը:

Ա. Ուժ-ուժեր, տարր-տարրեր, ծով-ծովեր, նաև-նավեր, կույտ-կույտեր, բերդ-բերդեր, շենք-շենքեր:

Բ. ճանապարհ-ճանապարհներ, գաղտնիք-գաղտնիքներ, հրաշք-հրաշքներ, մեքենա-մեքենաներ, շրջան-շրջաններ, շինություն-շինություններ, նահավահանգիստ-նավահանգիստգիստներ:

Գ. Գառ-գառեր, դուռ-դռեր, մատ-մատներ, մուկ-մկներ, թոռ-թոռներ, ձուկ-ձկներ, լեռ-լեռներ, բեռ-բեռներ:

Դ. Աստղ-աստղեր, արկղ-արկղեր, վագր-վագրեր, անգղ-անգղեր, սանր-սանրեր:

Ե. Ծովածոց-ծովածոցեր, սուզանավ-սուզանավեր, դաշտավայր-դաշտավայրեր, շնագայլ-շնագայլեր, հեռագիր-հեռագրեր, լրագիր-լրագրեր:

Զ. Քարտաշ-քարտաշներ, գրագիր-գրագրեր, լեռնագործ-լեռնագործներ, բեռնակիր-բեռնակրեր:

Է. Մարդ-մարդիկ, կին-կանայք:

25․Փակագծում տրված բառերը հոգնակի՛ դարձրու և համապատասխան ձևով գրի՛ր կետերի փոխարեն:

Մրցող լաստանավերը (լաստանավ) մաքուր էին ու զարդարված գույնզգույն լաթերով:
Հարթավայրերը (հարթավայր) գարնան հորդացումների ժամանակ գետերը կարող են հակառակ ուղղությամբ հոսել:
Օդերևութաբանները (օդերևութաբան) զգուշացնում են քաղաքին սպառնացող նոր ցիկլոնի մասին:
Գետում ջրի մակարդակը բարձրացել էր սառցադաշտերի (սառցադաշտ) պատճառով:
Ջրի հոսանքը դանդաղեցնում են հատակին լցված քարակույտերը (քարակույտ):
Աշխարհի գեղեցիկ ջրվեժները (ջրվեժ) մեկը` Վիկտորիան, անցյալ դարում է հայտնագործվել եվրոպացիների կողմից:
Շատ ծովախորշեր (ծովախորշ) վերածվել են ցամաքի:

26․Բառակապակցությունն անվանել մեկ բառով:

Օր․՝ յոթ գլխով- յոթգլխանի,․․․

Յոթ գլխով- յոթգլխանի

ստրուկի մտքով- ստրկամիտ

լի և առատ- լիառատ

կյանքի հյութ- կենսահյութ

ցավից լլկված- ցավալլուկ

մոլոր մտքով- մոլորամիտք

սուր ընթացող- սրընթաց

խելքը կորցրած- խելքակորուստ

նոր հայտնված- նորահայտ

մենակ ապրող- մենակյաց

խիստ բարքով- խստաբարո

երկար ապրող- երկարակյաց

նոր եկած- նորեկ

աչքին հաճելի- ակնահաճ

27․Տրված բարդ բառերի առաջին բաղադրիչները փոխելով՝ ստանալ նոր բառեր:
Բարձրագագաթ – մեծագագաթ
քաղցրաձայն – բարձրաձայն
վսեմաշուք- գեղեցկաշուք
տիրակալ- իշխանակալ
վճռաբեկ- Աղաբեկ
սառնաղբյուր- պաղաղբյուր
վարկանիշ- թվանիշ
դալկադեմ- հակադեմ
ցատկահարթակ- ուղղահարթակ
հոռետես- Արատես

28․Փակագծերում տրվածներից ընտրեք ճիշտ տարբերակը:
Նվագել (ջութակի վրա, ջութակ), կռվել (թշնամու դեմ, հետ), վերաբերել (հարցին, հարցի մասին), վատ վերաբերվել (ընկերոջը, ընկերոջ հետ), անհանգստանալ (կատարվածով, կատարվածից), մասնակցել (մրցույթին, մրցույթում), հաղթել (մրցույթում, մրցույթին), կասկածել (ընկերոջը, ընկերոջ վրա), համաձայն լինել (առաջարկին, առաջարկի հետ):