Митя накатался на саночках с ледяной горы и на коньках по замёрзшей реке; прибежал домой румяный, весёлый и говорит отцу: „Ух как весело зимою! Я бы хотел, чтобы всегда зима была” „Запиши твоё желание в мою записную книжку”, – сказал отец. Митя
записал. Пришла весна. Митя набегался за пёстрыми бабочками по зелёному лугу, нарвал цветов, прибежал к отцу и говорит: „Что за прелесть эта весна! Я бы желал, чтобы всегда весна была”. Отец опять вынул книжку и предложил Мите записать своё желание. Настало лето. Митя с отцом отправились на сенокос. Весь длинный день веселился мальчик: ловил рыбу, собирал ягоды, кувыркался в душистом сене, а вечером сказал отцу: „Вот уж сегодня я повеселился вволю! Я бы желал, чтобы лету конца не было”. И это желание Мити было записано в ту же книжку.
Наступила осень. В саду собирали плоды – румяные яблоки и жёлтые груши. Митя был в восторге и говорит отцу: „Осень лучше всех времён!” Тогда отец вынул свою записную книжку и показал мальчику, что он то же самое говорил и о весне, и о зиме, и о лете.

Найдите лишнее слово.
а) шуба                                                        а) носки
б) сарафан+                                                  б) чулки
в) пальто                                                     в) рубашка+
г) куртка                                                      г) колготки

102. Բնակավայր կամ տեղանք ցույց տվող բառերին այնպիսի ածանցներ ավելացրու, որ նոր բառերը տվյալ տեղի բնակիչ իմաստն արտահայտեն:

Օրինակ՝
լեռն — լեռնցի:

Երևան-Երևանցի, քաղաք-քաղաքացի, Վան-Վանեցի, Մուշ-Մշեցի, Աշտարակ-Աշտարակցի, Արտաշատ-Արտաշատցի,Դվին-Դվինցի, Կարս-Կարսեցի, Գյումրի-Գյումրեցի, Լոռի-Լոռեցի Ամերիկա-Ամերիկացի, Նյու-Յորք-Նյու-Յորքցի, Լոնդոն-Լոնդոնցի, սար-սարեցի, գյուղ-գյուղացի:

103. Տրված բառազույգերի արմատները տեղափոխելով՝ բաղադրյալ նոր բառեր ստացի´ր:

Օրինակ՝
բարեժպիտ, մանկամիտ — բարեմիտ, մանկաժպիտ:

ա) Ջրահարս, ծովանկար,-ջրանկար, ծովահարս: բ) ժանգապատ, արծաթագույն,-ժանգագույն, արծաթապատ:
գ) հողմածին, ջրաղաց, դ – ջրածին,հողմաղաց:) զորագունդ, երկրամաս-երկրագունդ, զորամաս:

104. Տրված բառերր բաղադրիչների բաժանի՛ր: Արմատներն ի՞նչ մասնիկով են կապվում:

Օրինակ՝
Գրատախտակ — գր(գիր) + ա + տախտակ:

Ձեռագիր ձեռ(փ)+ա+գիր, գեղանկար գեղ+ա+նկար, շրջազգեստ-շ(ու)րջ+ա+զգեստ, սիրահոժար-սեր(ի)+ա+հոժար, դեղնակտուց-դեղին+ա+կտուց, հոդակապ-հոդ+ա+կապ:

105. Շարքի բոլոր բառերը, բացի մեկից, նույն ձևով են կազմված: Գտի´ր օրինաչափությանը չենթարկվող բառը:

ա) Հրաշամանուկ, հողագունդ, առևտուր, մեծահոգի, փրկագին:
բ) Ջրկիր, սեղանատամ, նախօրոք, դասաժամ, ձեռնտու:

Տեսարժան վայրեր

Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի)  ամենատարածված 10 տեսարժան վայրերը

Արցախը (Լեռնային Ղարաբաղը) հարուստ է տեսարժան վայրերով, բայց մենք փորձել ենք առանձնացնել  10 օբյեկտներ, որոնք մենք խորհուրդ ենք տալիս անպայման այցելել: Եթե դուք պատրաստվում եք մեկնել  Արցախ, ապա անպայման ձեր երթուղին կառուցեք հետևյալ գեղեցկությունների միջով՝

Ջերմաջուր

Ջերմաջուրը հարուստ է բնական և բուժիչ աղբյուրներով: Ջերմաջուրը գտնվում է ծովի մակերևույթից ավելի քան 2200 մ բարձրության վրա: Աղբյուրի շուրջը կա լողավազան, որտեղ կարելի է լողալ: Խորհուրդ է տրվում այս տեղանքի գեղեցկությունն ու յուրահատկությունը գնահատել անձամբ այնտեղ այցելելով:

Դադիվանք

Դադիվանքը (կամ Խութավանքը) հայկական վանք է, որը գտնվում է 1100 մ բարձրության վրա: Ստուգաբանական տարբերակներից մեկի համաձայն` վանքի անունը կապված է  Սուրբ Դադիի հետ, որը եղել է Թադեոս առաքյալի աշակերտը և Հայաստանում քարոզել է քրիստոնեությունը: Երկրորդ տարբերակը գալիս է «խութ» (բլուր) և «վանք» (վանք) բառերից, այսինքն` բլրի վրա գտնվող վանք:

Ամրոցներ

Այցելելով Արցախ (Լեռնային Ղարաբաղ), դուք պետք է անպայման տեսնեք Տիգրանակերտ, Շուշի-Բերդ, Մայրաբերդ և Կաչաղակաբերդ ամրոցները:

Տիգրանակերտ

Տիգրանակերտը հնագույն հայկական քաղաք է, որը հիմնադրվել է մ.թ.ա. 1-ին դարում: Քաղաքը գտնվում էր Մեծ Հայքի Արցախ նահանգում: Հանդիսանում է այն չորս քաղաքներից մեկը, որոնք կոչվել էին Հայոց թագավոր Տիգրան II Մեծի անունով: Հայ պատմաբանների կարծիքով, Տիգրանակերտն Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի) հնագույն քաղաքն է:

Շուշի-Բերդ

Շուշիի ամրոցը (Շուշի-բերդը) առաջին անգամ հիշատակվել է XVIII դարում: Վարկածներից  մեկի համաձայն` Շուշիի ամրոցը հայտնի է որպես Շիկաքար,  որտեղ Սահղ Սմբատյանը հաղթել է արաբական բանակին: Այս ամրոցը կոչվում են նաև Քարագլուխ, Քար, Շոշ` Շոշի սղնախ անուններով: Հնագիտական պեղումները հաստատեցին մեկ այլ տարբերակ, ըստ որի XVII դարում  ամրոցը  կառուցվել է հայկական մեկ այլ ամրոցի տեղում:

Մայրաբերդ

Մայրաբերդ ամրոցը Հայաստանի և Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի)  ամենախոշորներից է և այն համեմատած մյուսների հետ, ավելի լավ է պահպանվել: Այն կառուցվել է XVIII դարում` Շուշի քաղաքի պաշտպանության համար: Եթե կարողանանք բարձրանալ և  շրջել ամրոցում, ապա կարող եք գնահատել այս ամրոցի ռազմավարական կարևորությունը: Ամրոցը վերականգնվել է 2002 թվականին:

Գանձասարի վանք

Գանձասար – հայերեն, նշանակում է «գանձերի լեռ»: Վանքը հիմնադրվել է XII դարում: Վանքը պահպանել է հոգևոր կենտրոնի դերը Հասան-Ջալալյան իշխանների ջանքերով: Վանքում եղել է  դպրոց, որտեղ հոգևոր առաջնորդները վերապատրաստվել են, ստեղծվել և պահպանվել են ձեռագրեր: 2008 թվականին Արցախում կայացավ «մեծ հարսանիք», որի ընթացքում ամուսնացան 687 զույգեր: 550 զույգերը ամուսնացան Ղազանչեցոց տաճարում, իսկ 137-ը`Գանձասարի վանքում:

«Մենք և մեր սարերը» հուշարձանը

«Մենք և մեր լեռները» հուշարձանը Արցախի ամենահայտնի խորհրդանիշներից մեկն է և պատկերված է Արցախի Հանրապետության զինանշանի վրա, գտնվում է Ստեփանակերտի մուտքի մոտ: Մարդկանց մեջ այն կոչվում է նաև «Պապիկ և Տատիկ»: Հուշարձանը կառուցվել է 1967 թվականին` կարմիր  տուֆից, հեղինակը քանդակագործ Սարգիս Բաղդասարյանն է: Անպայման  այցելեք այս հուշարձանը:

Տնջրի

Տնջրին ԱՊՀ-ում ամենահին (ավելի քան 2028 տարի) և ամենաբարձր (ավելի քան 54 մետր) ծառն է: ԽՍՀՄ-ում այս ծառը ևս ամենահինն ու ամենաբարձրն էր: Ավելի քան 100 մարդ կարող է տեղավորել ծառի ներսում, և ունի 44 քմ տարածք: Ավելի քան 27 մետր է ծառի հիմքի տրամագիծը: Տեղացիների պատմությունների համաձայն, այս ծառի տակ հանգստացել են այնպիսի ականավոր գործիչներ, ինչպիսիք են Մեսրոպ Մաշտոցը, Րաֆֆի, Սայաթ-Նովան և այլոք:

Ամարասի վանք

Հայ պատմաբան Փավստոս Բուզանդի վարկածի համաձայն` վանքը հիմնադրվել է IV դարում՝ Սբ. Գրիգոր Մկրտիչի կողմից: Հայտնի է, որ եկեղեցու արևելյան մասում թաղված է Սբ. Գրիգոր Լուսավորչի թոռը՝  Գրիգորիսը: Նա Արցախի թեմի առաջին եպիսկոպոսն էր: Հետաքրքիր փաստ է, որ Մեսրոպ Մաշտոցը (հայոց այբուբենի ստեղծողը) 5-րդ դարում  հիմնադրեց Արցախի առաջին դպրոցը, որը խթան հանդիսացավ այս տարածաշրջանում հայ գրքի տարածմանը: Միջնադարում Ամարասի վանքը Արցախի մշակութային և հոգևոր կենտրոնն էր, իսկ  Խորհրդային իշխանության տարիներին լքված էր: Վանքը բացվել է 1992 թվականին և  հանդիսանում է Արցախի թեմի գործող վանք:

Ջրվեժ «Հովանոց»

«Հովանոց» ջրվեժը զարմանալիորեն գեղեցիկ է և շատ սիրված զբոսաշրջիկների կողմից, անպայման արժե այցելել և տեսնել: Ջրվեժի ճանապարհն անցնելու եք կիրճի միջով: Նրան անվանում են «Հովանոց» ջրվեժ, քանի որ դա հովանոցին շատ նման է, ջուրը հոսում է քարերով, ընդլայնելով խորքերը:

Հունոտի կիրճ (Ջդրդրուզ)

Խորհուրդ է տրվում այցելել Հունոտի կիրճը: Այս տեղը զարմանալի է իր գեղեցկությամբ և անփոփոխ բնությամբ, որը շրջապատված է գեղեցիկ լեռներով: Տաք եղանակին կարող եք լողալ գետում, ջուրը շատ թարմացնող է: Որոշ զբոսաշրջիկներ գիշերը այստեղ են անցկացնում վրաններում և վայելում անիրական գեղեցկությունը: Կարելի է նկարագրել այս տեղը, որքան ուզում եք, մենք պարզապես առաջարկում ենք սկզբից տեսնել լուսանկարը, իսկ հետո իրականում: Եվ այո, ձեզ հետ անպայման հարմարավետ կոշիկներ կվերցնեք:

Ղազանչեցոց եկեղեցի

Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց տաճարը  Հայ Առաքելական եկեղեցու գլխավոր տաճարն է Շուշիում: Այն գտնվում է քաղաքի կենտրոնում, լեռան գագաթին և անշուշտ գեղեցիկ է: Եկեղեցին կառուցվել է 1868-1887 թթ.` Նախիջևանի Ղազանչի (Շախկերտ) գյուղից Շուշի բերված դրամական միջոցներով: Այն ամենամեծ հայկական եկեղեցիներից է (35 մետր երկարություն, 23 մետր լայնություն և 35 մետր բարձրություն):

Տաճարը գործում էր մինչև 1930 թվականը, այնուհետև այն մասամբ վերականգնվել է 1981-1988 թվականներին: Ռազմական գործողությունների ժամանակ եկեղեցու հրեշտակների քանդակները ոչնչացվեցին և եկեղեցին վերածվեց  զենքի պահեստի: 1992 թ. մայիսի 9-ին Շուշիի ազատագրումից հետո  սկսվեց եկեղեցու վերականգնումը: Պաշտոնապես բացվեց 1998 թ. հուլիսի 19-ին` Տիրոջ փոխակերպման օրը:

Ժենգյալով հաց

Գրել Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի)  մասին և  չհիշատակել այս տարածաշրջանի ուտեստները, անհնար է: Ժենգյալով հացը խմոր է, կանաչի տարբեր սորտերով լցոնված: Որքան ավելի շատ կանաչու տեսակ լինի, այնքան ավելի համեղ կլինի ժենգյալով հացը: Այս ուտեստի հետ կարելի է օգտագործել գարեջուր, գինի, թան: Ժենգյալով հացը համարվում է արցախյան խոհանոցի այցեքարտը, անցկացվում են այս ուտեստին նվիրված փառատոններ և ընդգրկված են Արցախի ոչ նյութական ժառանգության ցանկում: Մի խոսքով փորձեք, իսկ ձեզ բարի ախորժակ:

Была у моей бабушки канарейка. Бабушка её очень берегла, потому что канарейка была тоненькая, нежная – вся жёлтенькая и пела чудесно. Эта канарейка очень любила музыку, только самую хорошую. Бабушка ей всегда самые лучшие свои пластинки давала слушать. Вот как-то бабушка ушла из дому, а я позвал к себе ребят. На улице шёл дождь, нам было скучно, и мы решили устроить свой оркестр. Я взял расчёску и тонкую бумажку, сделал себе губную гармошку. А ребята – один себе стакан поставил, – ложечкой стучать, другой пустое ведро взял вместо барабана. И начали мы играть известную песенку: „Мы едем, едем, едем в далёкие края!” И совсем уже начала музыка у нас получаться, – вдруг вошла бабушка. Она улыбнулась нам, потом посмотрела на клетку и вдруг закричала:
– Ах, что вы наделали! Вы мою канарейку убили!
А мы к её клетке даже близко не подходили. Смотрим – правда, канарейка лежит на песке, глаза закрыты и ножки кверху. Бабушка сразу всех ребят выгнала и давай свою канарейку сердечными каплями поить. Канарейка ожила. Бабушка немножко успокоилась и говорит:
– Глупые какие! Разве можно при ней такой шум устраивать! Ведь у неё очень нежный слух. Это очень музыкальная птица, и она потеряла сознание от вашей ужасной музыки.

канарейка – դեղձանիկ                                    потерять сознание – գիտակցությունը կորցնել
губная гармошка – շրթհարմոն                       сердечные капли – սրտի կաթիլներ

Составьте предложения с данными словами и словосочетаниями.
Канарейка любила хорошую музыку., Канарейка упала и потеряла сознание. потерять сознание , Мне подарили губную гармошку. , Большую красивую расчёску , Моя любимая музыка, большой оркестр, у бабушки были сердечные капли.
Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
1. Кто жил у бабушки? Музыкальная Канарейка. 2. Какая это была птичка? Жёлтая, красивая, пела очень чудесно. 3. Кто пришёл к мальчику в гости? Его друзья пришли к ним.4. Что решили сделать ребята? Решили устроить оркестр. 5. На чём они играли? Мальчик взял расчёску и тонкую бумажку, сделал себе губную гармошку. А ребята – один себе стакан поставил, – ложечкой. 6. Что закричала бабушка, когда вернулась домой? – Ах, что вы наделали! Вы мою канарейку убили!
Прочитайте текст вслух. Восстановите правильную последовательность пунктов плана. Перескажите текст по плану.
4. Канарейка спасена. 1. Бабушкина канарейка 3. Канарейка потеряла сознание. 2. Ребята устроили свой оркестр.

Согласны ли вы с тем, что…
1. Бабушка очень любила канарейку и давала ей слушать свои лучшие пластинки.Да 2. Дети убили бабушкину канарейку. Нет 3. Канарейка потеряла сознание, потому что мальчики устроили сильный шум. Да
Продолжите предложения по заданному началу.
1. Бабушка очень берегла канарейку, потому что канарейка была тоненькая, нежная – вся жёлтенькая и пела чудесно. 2. Канарейка очень любила музыку, только только самую хорошую. 3. Как-то бабушка ушла из дому, а я позвал к себе ребят. 4. Нам было скучно, и мы решили устроить свой оркестр. 5. И совсем уже начала музыка у нас получаться, вдруг вошла бабушка. 6. Бабушка сразу всех ребят выгнала и давай свою канарейку сердечными каплями поить.7. Канарейка потеряла сознание, потому что мальчики устроили сильный шум.

Տրված բառերի նախածանցները ներկի՛ր կարմիրով։

Անխոս                                                                             համակարծիք

Անգետ                                                                   համարժեք

Չհավան                                                                հակադարձ

Չկամ                                                                       հակադիր

Տհաս                                                                       ընդհանուր

Տգեղ                                                                                ընդդեմ

Դժգոհ                                                                       տարատեսակ

Դժբախտ                                                                տարօրինակ

Տրված բառերում վերջածանցներն ընդգծի՛ր։

Ա Խմորեղեն, երջանկություն, գազանանոց, թզենի, ննջարան, գիրք, մանկիկ, հագուստ, թփուտ, ժողովուրդ, որսորդ։

Բ դպրոցական, տնային, բրդոտ, ցանկալի, նկարչուհի, արծաթյա, ոսկե, շարժուն, կրակոտ։

Սյունակներով առանձնացրո՛ւ  Ա և Բ խմբի բառաշարքերը։ Յուրաքանչյուր սյունակի տակ գրի՛ր բառերին տրվող հարցը։ Ի՞նչ դիտարկում արեցիր։

Տրված ածանցների գործածությամբ բառեր կազմի՛ր։

Վեր, տար, տ, չ, փոխ, մակ, ություն, անոց, եղեն, ենի, արան։ Վերգետնյա, տարօրինակ,, տգետ,չար,փոխել, մակույկ, գոյություն, անձրևանոց, խմորեղեն, խնձորենի, գրադարան:

Տրված բառերում ածանցներն ընդգծի՛ր։

Դժգոհություն, անկախություն, համակարծություն, տարակարծություն, թերարժեքություն, հակամարտություն,

Հիմա ի՛նքդ նմանատիպ բառեր գրիր։

անչար, քար, գարշելի: